Rzeczywiste oprocentowanie polskiej złotówki
Oprocentowanie środka płatniczego to kwestia kluczowa dla opłacalności oszczędzania, inwestowania, a także zaciągania zobowiązań. Na jego wysokość wpływa przede wszystkim referencyjna stopa procentowa ustalana arbitralnie przez państwowy bank centralny. Wycena danej waluty pozostaje jednak w gestii konsumentów, czyli rynku, i to ona decyduje ostatecznie o rezultacie podjętych działań finansowych. To, ile wynosi rzeczywiste oprocentowanie polskiej złotówki, zależy zatem nie tylko od wysokości stóp procentowych, ale również od zmieniającej się wartości środka płatniczego. Do zobrazowania tej zależności służą realne stopy procentowe.
Stopa referencyjna i wskaźnik CPI
Referencyjna stopa procentowa to wysokość rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez Narodowy Bank Polski. Decyzje dotyczące oprocentowania tych instrumentów finansowych pozwalają na transmisję polityki monetarnej do gospodarki. Za pomocą tego narzędzia NBP może wpływać na poziom inflacji oraz koszty i dostępność kredytów.
Consumer Price Index (CPI) to wskaźnik obrazujący zmiany cen produktów konsumpcyjnych. Pozwala on na określenie dynamiki spadku lub wzrostu wartości środka płatniczego. Sposób obliczania indeksu cenowego CPI ma wiele wad i licznych krytyków. Jest on jednak najdokładniejszym narzędziem pozwalającym szacować poziom inflacji w gospodarce.
Realna stopa procentowa określa rzeczywiste oprocentowanie polskiej złotówki. Chcąc poznać jej wysokość, należy oprócz nominalnej wysokości stóp uwzględnić również zmiany w sile nabywczej pieniądza w danym czasie.
Realne stopy procentowe
Wysokość referencyjnej stopy procentowej w danym momencie determinuje przyszłe oprocentowanie kapitału w skali roku. Wskaźnik inflacyjny CPI dostarcza natomiast danych o wycenie waluty z minionych 12 miesięcy. Nie jesteśmy zatem w stanie stwierdzić, na jakim dokładnie poziomie w chwili obecnej znajdują się realne stopy procentowe w Polsce. Będzie to bowiem zależało od przyszłorocznej inflacji, której wysokość dopiero poznamy. Jedyne, co na podstawie dostępnych już danych jesteśmy w stanie określić, to wysokość realnych stóp na 12 miesięcy wstecz.
Wyliczone wartości realnej stopy procentowej należy więc rozpatrywać, patrząc w przeszłość – tak samo jak w przypadku wskaźnika CPI.
| Data | Wskaźnik inflacji CPI | Referencyjna stopa procentowa | Realna stopa procentowa |
|---|---|---|---|
| 08.2004 | 4,6% | 6,0% | 0,6% |
| 07.2008 | 4,8% | 6,0% | -0,3% |
| 05.2011 | 5,0% | 4,3% | -1,4% |
| 02.2020 | 4,7% | 1,5% | -3,1% |
| 05.2021 | 4,7% | 0,1% | -4,4% |
Rzeczywiste oprocentowanie polskiej złotówki przez ostatni rok było rekordowo niskie i wynosiło −4,4%. Ujemna realna stopa procentowa na takim poziomie oznacza, że oszczędności zgromadzone w tej walucie na depozytach bankowych przyniosły stratę. Zyskali za to dłużnicy, których kredyty uległy częściowej dewaluacji.
W czerwcu 2021 roku nominalne stopy procentowe w Polsce pozostają na tym samym co przed rokiem poziomie 0,1%. Ile wynoszą one realnie, dowiemy się za następnych 12 miesięcy. Zadecyduje o tym nadchodząca inflacja, której ostatni odczyt to 4,7% w skali roku.
Dane pobrane zostały ze strony internetowej Narodowego Banku Polskiego www.nbp.pl.
Realne stopy procentowe – Część II: Oprocentowanie kapitału w państwach Europy.
Realne stopy procentowe – Część III: Polityka monetarna europejskich banków centralnych.